İnulin polisaxarid adlanan və bəzi bitkilərin kök və kök yumruları işlənilməsi nəticəsində əldə olunan mürəkkəb karbohidrat qrupundan orqanik maddədir. İnulin öz xüsusiyyətləri ilə prebiotiklər qrupuna aiddir. "Prebiotik" anlayışı həzm yolunun üst hissələrində həzm olunmayan, lakin bağırsağın mikroflorası tərəfindən əla fermentləşərək, faydalı mikroorqanizmlərin fəal artımına gətirən və həzm sisteminin və ümumi orqanizmin normal fəaliyyətini təmin edən xüsusi qida inqrediyentləri və ya pəhriz əlavələri üçün nəzərdə tutulmuşdur.
İnulin bir çox bitkilərdə mövcuddur. Yerarmududan sintezləşdirilmiş inulin strukturu ilə nişasta və sellüloz ilə oxşardır, lakin onlardan fərqli olaraq 95% fruktozadan ibarətdir. Həmçinin onun tərkibində yerarmudunun kök yumrularında olan fizioloji fəal bağlamaların unikal yığını var.
Həzm yoluna düşdükdə inulin dəyişilməz halda mədə və nazik bağırsaqdan keçir, yoğun bağırsaqda isə bifidobakteriya və laktobasillərin artımı və metabolik fəaliyyətini stimullaşdıraraq simbiotik flora səviyyəsində öz funksional xüsusiyyətlərini göstərir. Bu, öz növbəsində, normada yoğun bağırsaqda digər növ bakterilərdən artıq olmalı bifidobakterilərin populyasiyasının dəstəklənməsinə gətirir. Bu halda xaricdən laktobakterin, bifiumbakterin və s. kimi mikroorqanizmlərin daxil olmasına ehtiyac olmur.
İnulinin faydası:
İnulin ən geniş tətbiq sferasına malikdir. O, insan orqanizmində olma müddətində - mədəyə düşdükdən və bağırsaqdan çıxana qədər - maddə mübadiləsinə faydalı təsir göstərir. Əlbəttə ki, inulin dərman yox, təbii qida əlavəsidir, bu səbəbdən dəhəkim tərəfindən təyin olunmuş müalicəni əvəz etməməlidir. Eyni zamanda o, köməkçi vasitə kimi felən məhdudiyyət və əks göstərişsiz effektiv köməkçi vasitə kimi istifadə oluna bilər. Orqanizmə təmizlənməsində, həzmin, maddələr mübadiləsinin və faydalı mineralların həzminin normallaşdırılmasında köməklik edərək, inulin insanın əhvalına əhəmiyyətli təsir göstərir.
İnulinin xüsusiyyətləri:
- İnulin karbohidrat və lipid mübadiləsini yaxşılaşdırır, qanda şəkərin səviyyəsini normallaşdırır, həmçinin qlyukoza həzminin prosesi ilə bağlı olan maddələr mübadiləsi və piy əritmə prosesini fəallaşdırır ki, bu da onu birinci və ikinci növ şəkər diabetinin müalicəsində effektiv edir.
- İnulin orqanizmi şlaklardan və təhlükəli birləşmələrdən təmizləyir. Həmçinin, inulin zamanımızda pis ekologiya səbəbindən aktual olan ağır metal və radionuklidlərdən zəhərlənmə zamanı öz effektivliyini göstərib. Xüsusi diqqəti stronsium radioizotoplarına yetirmək lazımdır, çünki işlənilmiş yanacağın emalını icra edən bir çox AES və zavodlar ətraf mühiti məhz bu maddə ilə çirkləndirir. Radioaktiv stronsium orqanizmə bitki və heyvan mənşəli qida ilə daxil olur. İnulin əhəmiyyətli dərəcədə zərərli maddələrin orqanizmdən çıxardılmasını sürətləndirir.
- Kimyəvi və farmasevtik birləşmələr ilə müqaisədə tərkibində inulin olan əlavələrin istifadəsi daha təhlükəsizdir. İnulin sümük toxuması tərəfindən kalsiumun həzm olunma səviyyəsinin artırılmasına gətirir. Tərkibində inulin olan əlavənin il ərzində qəbulu sümük toxumasında mineral maddələr tərkibini 15% və sümüklərin mineral sıxlığını 25% artıq artırılmasına gətirir. Bu osteoxondroz və sümük və oynaqların digər xəstəlikləri ilə uğurla mübarizə etməyə imkan verir.
- İnulinin prebiotik kimi gündəlik istifadəso bağırsaqda bifidobakteriyaların miqdarının artırılmasına gətirir. Bifidobakterilərin əhəmiyyətli artımı bağırsağın mikroflorasının vəziyyətini yaxşılaşdırır, patogen bakteriyaların (patogen klostridiyalar, enterobakteriyalar, bağırsaq virusları), virus və göbələklərin inkişafının qarşısını alır, bədxassəli hüceyrələrin yaranma riskini azaldır və qanda xolesterin və ammoniumun səviyyəsinin enməsinə gətirir.
- İnulin qan laxtalanmasının qarşısını alır, "zərərli" holesterolun, triqliseridlərin və fosfolipidlərin səviyyəsini azaldır. İnulin ürək-damar sistemi və qanda yağların səviyyəsini nizamlayan 300-dən artıq fermentin fəaliyyətinə təsir göstərən və ya onların tərkibində olan, maqneziumun həzm olunmasını yaxşılaşdırırlır. İnulin hiperlipidemiyalı insanların qan təzyiqinin aşağı salınmasına gətirir.
Beləliklə, inulin bağırsaqların fəaliyyətini normallaşdırır, iti və xronik mədə-bağırsaq infeksiyalar, disbakterioz, qastrit, enterit, kolit, kəskin respirator infeksiya zamanı effektivdir. Patogen mikroorqanizmlərə qarşı inulin antaqonistik xüsusiyyətlərə malikdir, bağırsaqda çürümə proseslərinin inkişafının qarşısını alır, qan təmizləyici və öd qovucu təsirə malikdir, maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, immun müdafiəsini gücləndirir, qocalma prosesinin qabağını alır. İnulin aterosklerozun və ürək-damar xəstəliklərinin, şəkər diabetinin, osteoporoz, qaraciyər xəstəliklərinin inkişafını xəbər edir və arterial təzyiqin aşağı düşməsinə gətirir. Faydalı mikroflora məzlum olduğu hallarda, yəni antibiotiklər ilə müalicə etdikdə və ya xarici ölkələrə səyahət zamanı (səyahətdən 2-3 həftə əvvəl qəbul etmək tövsiyə edilir), həmçinin hamilə qadınların doğum öncəsi hazırlıqlarda, stressli yükləmələrdə, radiasiya təsiri zamanı inulin istifadə etmək olar.
Uzun müddət qəbul zamanı heç bir əks-təsir olmadığından, inulin yaşlı insanlar və mədə-bağırsaq traktında xronik iltihab xəstəlikləri olanlar üçün tövsiyə edilir.